De Méditerranée levensstijl – een observatie
We horen en vooral lezen er veel over. Soms herkennen we er iets van, maar vaak lezen we iets wat we zeker niet herkennen van de landen waar we toch een deel van ons leven doorbrengen. Persoonlijk zijn wij beiden altijd geïnteresseerd geweest in de levensstijl in de Méditerranée landen. Op mentaal en spiritueel gebied maar ook ‘gewoon’ op het vlak van de voeding.
Veel misverstanden
De laatste tijd lezen we de meest vreemde berichten zoals:
Het Méditerranée dieet bestaat voornamelijk uit volkoren granen
Of een artikel met het onderwerp: Mensen rond de Méditerranée eten veel fruit.
Natuurlijk zijn er in bijvoorbeeld in zuid-Frankrijk, Spanje en Italië mensen te vinden die veel fruit eten. Maar de goede statistieken (ja, de Méditerranée mensen leven inderdaad langer en blijven langer gezond) slaan vooral op de oude generatie. En de oude generatie eet niet meer fruit dan Nederlanders, soms zelfs integendeel.
Deze misverstanden zijn een deel van de reden, naast onze immer aanwezig interesse, hier een groeiend artikel aan te wijden. Het zal voorlopig geen echt einde kennen omdat de observaties voortduren. De meeste observaties zullen Spanje betreffen. Om het overzichtelijk te houden zullen we steeds 2 observaties neerzetten: de traditionele eetgewoontes en de moderne versie. En onthoudt: de gezonde groep is de traditionele groep, niet de moderne.
We beginnen meteen met een hot onderwerp; granen.
Granen
De gezonde groep:
De Spanjaard eet wel wat graan. De meeste Spanjaarden, zeker de oude generatie ontbijten niet zoals ‘wij Nederlanders’ dat doen; Ze kennen wel een soort laat ontbijt; een toast of zoet broodje (croissant-achtig) als ze al enige uren aan het werk zijn. Met een toast bedoelt men hier een toast van wit stokbrood. En geen twee of drie, maar slecht één stukje. Met daarop bijvoorbeeld riant olijfolie, in fijne stukjes gecrashte tomaat, wat zeezout en soms aangevuld met wat ham (iberico varken) of (schapen)kaas.
Moderne groep:
Daar tegenover staat de moderne Spanjaard. Deze eet vaker bruin of volkoren brood en eet dit zelden met ham, maar met boter of margarine en bijvoorbeeld jam.
In de middag eet de traditionele gezonde groep een ouderwetse lunch, thuis of in een eenvoudig bar/restaurant, meestal bestaande uit 3 gangen. Vooraf een gerecht zoals vermicellisoep met saffraan. een linzensoep, wat gemengde vleeswaren (ham en worst) of een salade van groen, ui, tonijn of ei en tomaat.
Als hoofdgerecht vlees zoals lomo (varken) of stoofvlees (varken) of kip of kalkoen, of vis, meestal witvis of emperador (zwaardvis). Bij de hoofdmaaltijd wordt niet zoals in Nederland apart groente geserveerd; de groente zit in het voorgerecht verwerkt of in het hoofdgerecht verwerkt zoals in de saus die dan bijna geheel uit groente bestaat, of in het stoofpotje. Aan d zijkant ligt dan wel wat groente maar een kleine hoeveelheid. Daarna een desert en koffie. Dan het brood: er zit een klein beetje brood bij in de vorm van 2 of 3 kleine plakjes stokbrood (wit). Drinken: wijn, bier of water. De eiwitten komen in een later stadium aan bod maar het hoofdgerecht bestaat meestal uit varken, gevogelte, zwaardvis of witvis. Rundvlees wordt traditioneel zelden geserveerd als hoofdgerecht.
Moderne groep:
Een half stokbrood met roomboter of margarine met als beleg meestal iets van een hamburger (rund) of een broodje gezond (sla kaas en dergelijke) met als drinken frisdrank en soms bier. Soms een aantal sandwiches (net als de Nederlander een brood-lunch).
Noot:
De Méditerranée landen kennen van huis uit twee soorten brood die we in Nederland meer als ‘normaal of als gezond’ zouden beschouwen. De eerste is ‘gris’ ofwel grijs brood. Dat klinkt minder aantrekkelijk dan het is; het is een mengsel van witmeel met wat volkorenmeel waardoor er een soort lichtbruin brood ontstaat. Meestal deels zuurdesem en deels gewoon gist. Daarnaast hebben ze in bijna alle regio’s een vorm van zwaar brood, meestal gemaakt van rogge (centeno) op basis van zuurdesem. Dit brood wordt gegeten als delicatesse, met kaas of een zware soep. Niet als dagelijks brood.
In de Méditerranée regio eet men veel vis
Is dat zo…
De traditionele Spanjaard eet wel vaker vis, maar zeker niet meer vis dan bijvoorbeeld de Nederlander. Bijna elke salade bevat wel wat vis zoals tonijn of wat zeevruchten. Maar als echte maaltijd komt vis veel minder voor dan je denkt. Twee keer in de week iets van vis of zeevruchten haalt de Spanjaard met gemak, vaak zelfs 5 tot 7 keer… in kleine hoeveelheden. Qua hoeveelheid per week winnen ze het niet… De overdadige vis- en zeevruchten dagen zijn vaak beperkt tot de feestdagen of als iemand (vriend of familie) komt eten (daarom denk je misschien dat ze veel is eten: dat was echter speciaal voor jou toen je op bezoek kwam). Men ‘eet veel vis’ is voor de oude generatie zeker niet waar.
De moderne groep:
Deze eet vaker vis als hoofdgerecht. Bijvoorbeeld een zalmmoot. Niet perse vaker dan de Nederlander maar wel aanzienlijk vaker dan de traditionele groep. Wat bij deze groep echter mist zijn de kleine dagelijkse hoeveelheden vis zoals tonijn in de sla en dergelijke.
Noot:
Een uitzondering hierop zijn de Grieken. Van de landen rond de Méditerranée zijn de Grieken meer viseters dan bijvoorbeeld de Spanjaarden of de Fransen. Qua levensverwachting scoort de Griek daarentegen niet bijster hoog in de statistieken, terwijl de Spanjaarden al vele jaren, soms even ingehaald door de Fransen, in de top staan van de Europese en wereldwijze levensverwachting.